Planując zwiedzanie Krakowa, turyści koncentrują się najczęściej na najstarszych zabytkach. Trudno się temu dziwić – nie bez powodu wspaniałości Wawelu, Starego Miasta i Kazimierza wpisane zostały na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Przyjrzyjmy się jednak kilku wybranym obiektom, realizacjom artystycznym i miejscom pamięci, które pozostawiło po sobie XIX i XX stulecie. Jeśli szukacie Państwo nowych, fascynujących tras zwiedzania, przeczytajcie koniecznie!
Szaleństwo konserwacji i sztuka młodej Polski w Krakowie
Wiek XIX odcisnął niezwykle silne piętno na współczesnym obliczu miasta. Długo można by opowiadać o tym, co działo się w Krakowie w stuleciu pary. W 1850 roku pożar zniszczył lub poważnie uszkodził wiele domów i kościołów w samym centrum miasta (poważnie ucierpiały m. in. świątynie Dominikanów i Franciszkanów). Podjęto cały szereg inicjatyw konserwatorskich wynikających z jednej strony z rosnącego zainteresowania przeszłością, z drugiej z potrzeby upiększania miasta. Szacunek do przeszłości i zainteresowanie „starożytnościami” zderzały się niekiedy z potrzebą nie najlepiej (według naszych współczesnych kryteriów) rozumianego rozwoju i powiększania przestrzeni miejskiej. Już w pierwszej połowie stulecia z inicjatywy władz austriackich Kraków utracił większą część średniowiecznych murów obronnych. Akcje takie jak wyburzenie części zrujnowanych, średniowiecznych budowli sakralnych budziły spore kontrowersje. Zniknął m. in. kościół Wszystkich Świętych, a jedynie dzięki protestom społecznym ocalał unikatowy zabytek architektury gotyku – kościół św. Katarzyny. Warto mieć te wszystkie zjawiska na uwadze, wybierając się na zwiedzanie Krakowa.
Niezwykle interesujący wydaje się przełom XIX i XX stulecia (czyli schyłek XIX wieku rozumianego jako epoka historyczna – do 1914 roku). Klimat tego czasu poczujecie Państwo, wybierając się na zwiedzanie szlakiem secesyjnych witraży, więcej szczegółów na http://krakowzwiedzanie.pl. Dzieła artystów tej klasy co Józef Mehoffer czy Stanisław Wyspiański zdobią krakowskie kamienice, kościoły i budynki użyteczności publicznej. Dom Towarzystwa Lekarskiego przy ul. Kopernika, budynek Komunalnej Kasy Oszczędności tuż przy Rynku, Hotel Polera i kamienice przy Placu Szczepańskim to obiekty, które turyści bardzo rzadko biorą pod uwagę, planując zwiedzanie Krakowa, a tymczasem kryją one prawdziwe skarby młodopolskiego witrażownictwa! Secesyjni artyści ozdobili również witrażami okna wiekowych świątyń – Bazyliki Mariackiej i Bazyliki OO. Franciszkanów. W ich wspaniałych wnętrzach można dodatkowo podziwiać przepiękne polichromie (te dla kościoła mariackiego zaprojektował sam Matejko!).
Zwiedzanie Krakowa śladami historii XX wieku
Historia miasta w XX stuleciu była wyjątkowo burzliwa. Dwudziestolecie międzywojenne to jednak dobry okres dla Krakowa. Wielbiciele architektury modernistycznej znajdą w mieście i okolicach wiele ciekawych budynków. W okolicach Starego Miasta usytuowanych jest aż 14 ciekawych, modernistycznych budynków. Do naszych ulubionych obiektów na szlaku modernizmu należą: kamienica Towarzystwa Ubezpieczeniowego Feniks przy Rynku, Dom Pracowników Pocztowej Kasy Oszczędności przy ul. Zyblikiewicza (obie budowle zaprojektowane przez Adolfa Szyszko-Bohusza) czy ogromny, surowy budynek Państwowego Banku Rolnego.
Trudnym, ale pełnym nadziei czasom międzywojnia położyła kres katastrofa niemieckiej okupacji. Turyści zainteresowani II wojną światową ograniczają się zazwyczaj do odwiedzenia znakomitej wystawy w Fabryce Schindlera. Jeśli dysponują Państwo większą ilością czasu, może warto rozszerzyć tematyczne zwiedzanie Krakowa o dwa pozostałe miejsca, które Muzeum Historyczne Miasta Krakowa umieściło na tzw. Trasie Pamięci? W ramach poznawania wojennej przeszłości Krakowa, trzeba wybrać się na wystawę w dawnym areszcie Gestapo na ul. Pomorskiej (w istotny sposób uzupełnia ona tematykę poruszoną na ekspozycji w Fabryce Schindlera) oraz na podgórski Plac Bohaterów Getta, gdzie znajduje się Apteka pod Orłem. W czasie wojny jej właściciel, Józef Pankiewicz i jego pracownicy nieśli pomoc uwięzionej w getcie ludności żydowskiej. Zaaranżowana we wnętrzu wystawa opowiada o tej niezwykłej historii oraz życiu codziennym i śmierci w zamkniętej dzielnicy.
Na zakończenie, warto wspomnieć o tym, że w Muzeum PRL w Nowej Hucie można obecnie obejrzeć wystawę poświęconą ogromnemu systemowi bunkrów i schronów z czasów komunistycznych, który usytuowany jest pod dzielnicą (w tym pod budynkiem muzeum). Na wystawie m. in. sprzęty z podziemnego szpitala! Być może już niedługo doczekamy się rozległej trasy turystycznej po podziemiach Nowej Huty.
Kraków to, jak widać tysiąc lat pasjonującej, a momentami niezwykle dramatycznej historii. Odkrywanie jej to zawsze niesamowita przygoda!
